Tôm càng xanh (TCX) Macrobrachium là loài giáp xác sống và phát triển chủ yếu trong môi trường nước ngọt, có tốc độ tăng trưởng nhanh, kích thước lớn
Trong sản xuất giống, tôm càng xanh thường mắc một số bệnh sau:
- Bệnh gây chết giữa chu kỳ nuôi
Bệnh này thường gặp khi đã nuôi ấu trùng từ 10 - 20 ngày, khi
bị bệnh ấu trùng thường chết rất nhiều, sau 2-3 ngày có thể chết hết.
Dấu hiệu: ấu trùng tômyếu, bơi lội chậm chạp hơn bình thường,
màu sắc xám nhạt (sau 10 ngày nuôi màu sắc của ấu trùng thường nâu
sáng), ăn artemia ít, artemia thừa trong bể (tôm khoẻ mạnh sau 10 ngày
nuôi khi cho artemia vào sau 2 giờ ấu trùng ăn hết).
Soi bằng kính hiển vi gan tụy co lại, nhỏ hơn bình thường, các sắc tố bị mất.
Quan sát bể vào ban đêm thấy có tôm chết phát sáng, xem qua kính hiển vi thấy có coccobacilli nhiều trong ruột tôm.
Điều trị: Sử dụng thuốc kháng sinh không có hiệu quả, khi giống
bị bệnh này thường phải xả bỏ, vệ sinh bể làm đợt mới, bệnh này ít gặp.
Phòng ngừa: Vệ sinh kỹ toàn bộ trại sau một chu kỳ sản xuất,
phơi khô trại sau 10 ngày, khi nuôi quản lý chăm sóc tốt, hạn chế mắc
bệnh.
- Bệnh lột xác dính vỏ:
Bệnh này thường xảy ra khi ấu trùng ở giai đoạn 10-11,khi ấu
trùng lột xác vỏ bị dính lại ở chủy (dạng nhẹ), dính ở chân ngực, không
bơi được và chết, xảy ra chủ yếu vào ban đêm khi tôm lột xác. Tỷ lệ lột
xác bị dính thường từ 10 –30%.
Nguyên nhân: không xác định được rõ ràng, có thể do hàm lượng khí độc trong bể nuôi cao.
Phòng trị bằng cách, cho formalin 10 – 15 ppm kích thích tôm dễ
lột xác, cho thêm lecithin vào trong thức ăn, giúp hạn chế mắc bệnh.
- Bệnh do nguyên sinh động vật Zoothamnium, Epistylis, Acineta,
Vocticella…Trong đó Zoothamnium hay gặp nhất. Chúng ký sinh ở các phần
phụ như chủy, chân ngực, chân bụng, đuôi khi chúng phát triển nhiều ấu
trùng không lột xác được dẫn tới chết.
Nguyên nhân: Do xử lý tôm mẹ không tốt, mang mầm bệnh vào bể,
hoặc chăm sóc kém, thức ăn dư thừa nhiều, hàm lượng hũu cơ trong bể cao
cũng sinh ra bệnh này.
Phòng trị: Chăm sóc cho ăn tốt, tạo điều kiện cho ấu trùng lột
xác nhanh, hàng ngày si phông sạch đáy bể, thay nước đúng định kỳ giữ
môi trường nuôi tốt ít gặp bệnh này. Khi kiểm tra thấy xuất hiện bệnh,
sử dụng Formalin với nồng độ 50 – 75ppm, sau 24 giờ khỏi bệnh.
- Bệnh hoại tử
Quan sát trong bể nuôi thấy ấu trùng bơi không bình thường,
hoặc chìm nhiều ở đáy bể, quan sát trên kính hiển vi thấy các phần phụ
cuả ấu trùng bị ăn mòn, hoặc cụt như chủy, chân bụng, chân ngực, chỗ bị
ăn mòn có màu vàng cam. Khi bị bệnh nặng, không trị kịp thời ấu trùng
chết nhiều.
Nguyên nhân: chủ yếu do môi trường nuôi bị thay đổi đột ngột,
trong đó yếu tố nhiệt độ là chủ yếu. Khi nhiệt độ nước nuôi trên 29 C
thường bị bệnh này.
Phòng trị bệnh: Khống chế nhiệt độ nước nuôi ổn định từ 27
-280C, lúc thay nước chú ý các yếu S‰, pH, t0 …phải đồng nhất, sẽ ít gặp
bệnh này. Khi phát hiện bệnh phải trị kịp thời có thể sử dụng một số
kháng sinh.
- Bệnh đục cơ
Bệnh này thường xảy ra trong giai đoạn tôm bột (PL), quan sát
trong bể nuôi thấy xuất hiện một số con có màu trắng đục trên thân, điểm
trắng đục xuất phát từ đuôi và lan dần ra, tôm bị bệnh bơi lội khó
khăn, những con bị nặng sẽ chết. Bệnh xảy ra mang tính tự phát do các
hiện tượng sốc của môi trường: nhiệt độ, độ mặn và oxy, kết hợp với mật
độ nuôi cao, kỹ thuật nuôi không phù hợp.
Tỷ lệ mắc bệnh: 10 – 30%, sử dụng thuốc kháng sinh thường không
hiệu quả, chủ yếu là phòng ngừa, giảm tối đa các hiện tượng gây sốc
ngay sau khi phát hiện bệnh, bệnh sẽ không tăng và khỏi.
- Bệnh đen mang
Bệnh này thường xuất hiện vào giai đoạn 5 - 8 trong chu kỳ phát
triển của ấu trùng, khi ấu trùng bị nhiệm bệnh, hàng ngày khi xi phông
bể có thể thấy chết nhiều, trên mặt bể xuất hiện xác tôm chết nổi lên.
Xem trên kính hiển vi thấy nhiều chấm đen trên các tấm mang, bị nặng tôm
chế nhiều, cần phát hiện sớm thông qua xem ấu trùng trên kính hiển vi,
trị kịp thời sẽ khỏi bệnh. Tác nhân gây bệnh nhiều tác giả cho rằng, do
trong thức ăn thiếu hụt vitamin C, cần tăng cường vitamin C cho vào
trong thức ăn chế biến.
Trị bệnh: Sử dụng kháng sinh kết hợp với việc tăng thêm vitamin C trong thức ăn.
- Bệnh dính chân
Bệnh này thường gặp trong sản xuất giống tôm càng cũng như tôm sú. Tác nhân gây bệnh do vi khuẩn dạng sợi (Filamentous bacteria)
và vi khuẩn không phải dạng sợi, một số loài tảo, nguyên sinh động vật.
Khi quan sát ấu trùng tôm trên kính hiển vi thường thấy xuất hiện đầy
đủ các loại này, nhưng vi khuẩn dạng sợi là chủ yếu. Chúng bám vào các
sợi lông tơ, số lượng nhiều tôm bơi lội khó khăn và các lông tơ rụng
dần, sau đó tổn thương các phần phụ như chân bụng, đuôi, chủy… bị nhiễm
nặng tôm chết đồng loạt, nhất là các giai đoạn nhỏ.
Trị bệnh này phải dựa vào sự quan sát trên kính hiển vi, xác
định loài nào gây bệnh chủ yếu trị trước sau mới trị bệnh tiếp theo.
Ví dụ: Gây bệnh do vi khuẩn dạng sợi là chủ yếu và có cả nguyên
simh động vật (Zoothamnium).Trị bệnh do vi khuẩn dạng sợi trước, sử
dụng CuSO4 với nồng độ 0,3ppm sau 24 giờ là khỏi bệnh; ngày sau đó thay
nước 80%, sau 2 ngày trị tiếp bệnh do nguyên sinh động vật gây ra.
- Sinh học - sinh thái tôm càng xanh
- Nghiên cứu sản xuất tôm càng xanh toàn đực
- Kinh nghiệm ương tôm càng xanh
- Kĩ thuật ương tôm càng xanh từ giai đoạn bột lên giống
- Kĩ thuật sản xuất giống tôm càng xanh, cách chọn tôm bố mẹ
- Nuôi giữ tôm càng xanh qua đông
- Giống, thức ăn
- Một số bệnh thường gặp trong sản suất tôm càng xanh giống
- Tôm cành xanh không lột vỏ
- Bệnh vi khuẩn trên tôm càng xanh mùa nước kiệt
- Nuôi tôm càng nước ngọt ở Ấn Ðộ
- Nuôi tôm càng Hồ Tây
- Nuôi tôm càng xanh thương phẩm ở miền núi
- Phân biệt tôm càng xanh đực - cái